dialogStaraj się najpierw zrozumieć, potem być zrozumianym – ta zasada jest kluczem do dobrego porozumiewania się z innymi, bo najgłębszą potrzebą ludzkiego serca jest potrzeba bycia zrozumianym. Jednak, żeby kogoś zrozumieć, trzeba najpierw go wysłuchać, a tymczasem większość ludzi nie wie, jak słuchać.

Formy porozumiewania się między ludźmi to: mówienie, czytanie, pisanie i słuchanie. W szkole ćwiczymy tylko trzy pierwsze, a więc nie uczymy się słuchać…

Czego unikać, czyli przeszkody w słuchaniu

W rzeczywistości nie słuchamy drugiej osoby, gdy:

-    jesteśmy zajęci własnymi myślami

-    słuchamy wybiórczo – tylko tych treści, które nas interesują

-    słuchamy tylko słów, nie zważając na tzw. mowę ciała, to znaczy ton i barwę głosu, przerwy w wypowiedzi, mimikę, gestykulację i inne sygnały pozasłowne (pozawerbalne)

-    słuchamy przez własny pryzmat; oznacza to, że słuchając „oglądamy” wszystko z własnego punktu widzenia, zamiast wczuć się w sytuację drugiej osoby

-    w czasie słuchania osądzamy w myślach osobę i to, co ona mówi

-    szybko udzielamy tzw. dobrych rad, które płyną z naszego doświadczenia, a niekoniecznie są odpowiednie dla drugiej osoby

Kiedy słuchamy tylko słów, nie jesteśmy w stanie zrozumieć tego, co nasz rozmówca chce nam przekazać. Badacze procesów ludzkiej komunikacji już dawno zauważyli, że ważniejszy od przekazu słownego (werbalnego) jest przekaz pozasłowny (pozawerbalny): tylko około 7% komunikatu dociera do nas przez wypowiadane słowa, 40% zawiera się w tonie głosu i sposobie mówienia, a aż 53% dociera do nas poprzez sygnały, płynące z ciała mówiącego! Te procenty mogą nieco się różnić, bo inaczej wypadają w różnych badaniach, jednak ogólne wnioski są zawsze takie same: nie ma podstaw, by wątpić o wadze i znaczeniu komunikatów pozawerbalnych. Jeśli zdarzy się tak, że stoją one w sprzeczności – jako prawdziwy i wiodący odbierany jest zawsze komunikat bezsłowny. Np. postanowiłeś niespodziewanie odwiedzić znajomego; ten otwiera ci drzwi i zaprasza do wejścia, jednocześnie z napięciem (mimika!) spogląda na zegarek. Chociaż znajomy mówił ci co innego, ty wiesz, że teraz nie ma czasu dla ciebie.

Co pomaga w słuchaniu

W aktywnym słuchaniu pomogą:

-    koncentracja uwagi na osobie rozmówcy

-    wykorzystanie możliwości własnego ciała – kontakt wzrokowy, zwrócenie się i lekkie pochylenie w stronę drugiej osoby

-    używanie od czasu do czasu zwrotów, zachęcających rozmówcę do kontynuowania

-    otwartość na doświadczenie i inny punkt widzenia drugiego człowieka

-    współodczuwanie, empatia, czyli wczucie się w emocje, przeżywane przez mówiącego

-    parafrazowanie, czyli powtarzanie własnymi słowami sensu usłyszanej wypowiedzi

-    zadawanie pytań, gdy nie jesteśmy pewni, czy dobrze rozumiemy przekaz mówiącego

-    powściągliwe wyrażanie własnego zdania, zanim nie upewnimy się, że dokładnie zrozumieliśmy treść komunikatu i intencję nadawcy wypowiedzi.

Pamiętajmy, że przed wszelkimi technikami pierwszeństwo ma nasze nastawienie – pragnienie zrozumienia drugiego człowieka. Jeśli tak jest, to automatycznie, nie myśląc o tym specjalnie, będziemy zachowywać się tak, by stworzyć jak najlepsze warunki do słuchania drugiej osoby.

Na koniec wiersz napisany przez pewnego nastolatka.

Gdy proszę, byś mnie wysłuchał,

A ty dajesz mi wskazówki

Nie robisz tego, o co prosiłem

Gdy proszę, byś mnie wysłuchał,

A ty zaczynasz mi wszystko tłumaczyć,

Nie wiesz nawet jak bardzo

Ranisz moje uczucia

Gdy proszę, byś mnie wysłuchał,

A ty czujesz, że musisz coś zrobić

By rozwiązać mój problem

Czuję, że mnie zawiodłeś.

Słuchaj! Wszystko czego chcę

To byś mnie wysłuchał.

Nic nie mów, nic nie rób –

Po prostu słuchaj.